Mantijn van Leeuwen over biobased en urban mining
“We kunnen het tij nog steeds keren”
Als je Mantijn van Leeuwen diep in zijn hart kijkt, heeft hij er een hard hoofd in. Hij verwacht dat we het niet redden om binnen de anderhalve graad opwarming te blijven, zoals vastgelegd in het klimaatakkoord van Parijs. “Ga maar eens het water van onze rivieren naar de zee pompen als het water van de zee vijf meter hoger staat.” Dat neemt niet weg, aldus Van Leeuwen, dat we het tij nog kunnen keren. Maar dan moeten we er wel nú werk van maken. Van Leeuwen is algemeen directeur van NIBE, experts in sustainability. Hij is één van de sprekers op Futurebuild Digital op 26 april.
Deze online editie van Futurebuild staat in het teken van biobased en urban mining. Van Leeuwen. “Om de opwarming tot anderhalve graad te beperken, wordt er gewerkt met een koolstof budget. Voor de bouw mogen we nog maximaal 100 miljoen ton CO2 uitstoten, met de huidige uitstoot is dat in 7 jaar op. Dit is een uitvloeisel van het Klimaatakkoord van Parijs dat ook door Nederland is ondertekend. Het vreemde is dat dat budget niet in een wettelijke regeling is vastgelegd. Als bouwsector kun je je eraan houden of niet. Vrijblijvendheid troef. De klimaatwet die we in Nederland hebben stelt een reductiedoel voor Nederland voor 2030 en 2050, maar zegt niets over de totale uitstoot op weg daarnaar toe..”
Mantijn van Leeuwen pleit voor een verder wettelijk kader. Om dat in wetgeving vast te leggen zal iedereen met de billen bloot moeten. “Zo’n wet zou er snel moeten komen. Een wettelijke regeling stelt de maatschappelijke discussie op scherp. Als we de anderhalve graad en daarmee het klimaat serieus nemen, zullen traditionele bedrijven omvallen. Het kabinet kan ook zeggen: we nemen het niet zo nauw met het klimaat, dan hoef je geen wettelijk kader te creëren, en ga je rekening houden met andere scenario’s. Dan kan de temperatuur stijgen met drie graden. Dan zullen we misschien wel deels naar Duitsland moeten verhuizen, omdat we het in Nederland niet droog houden. Eigenlijk is het heel simpel: vasthouden aan maximaal anderhalve graad opwarming is voor de bouwsector gelijk aan maximaal 100 miljoen ton C02 uitstoot ”
Jouw stelling is dat we alleen binnen het carbon budget blijven als we inzetten op biobased en urban mining.
“Ik ben ervan overtuigd dat we het redden als we nu beginnen. Er ligt een enorme potentie. Als ik kijk naar urban mining valt daar veel te winnen. We moeten veel slimmer slopen. Veel voorzichtiger. In onze scenario’s gaan we ervan uit dat we twintig procent kunnen hergebruiken van wat we nu slopen. Nu ligt dat naar mijn inschatting zo rond de drie procent. Ik baseer me voor deze schatting op onderzoek naar de betonsector. Ingewikkeld is het niet. In 2008 heb ik dit al voorgesteld. Als we nog twintig jaar in de tijd teruggaan hadden we het over het cradle to cradle principe. Ook toen al kwam het erop neer: wees zuinig op grondstoffen en haal ze er uit als je sloopt zodat je kunt hergebruiken.”
“Over biobased kan ik heel kort zijn: er bestaan geen scenario’s waar biobased materialen geen rol spelen. De potentie van biobased is enorm. Vijftig tot zestig procent van de bouw kan hiermee gerealiseerd worden. Ik blijf het herhalen: als we er nu mee beginnen, blijven we binnen ons carbon budget, maar wachten we nog twee jaar, dan zijn we te laat. Dan lukt het gewoon niet meer.”
Wat staat ons in de weg?
“Biobased krijgt moeilijk voet aan de grond omdat we gewend zijn met stenen te bouwen. Alle bedrijven, fabrieken en kapitaalgoederen zijn daarop gericht. We zijn een stenenland. In Canada is een wet: ‘Je bouwt met hout, tenzij.’ In Duitsland heb je driehonderd jaar oude familiebedrijven met honderden hectare grond voor bosbouw. De enige kritiek van biologen is dat snelgroeiende Noorse sparren eentonige bossen opleveren. Ik wil aangeven dat biobased in overvloed voorhanden is. Maar je moet wel willen.”
Urban mining is een centenkwestie. De techniek is niet ingewikkeld. Voor de eigenaar die een gebouw wil laten slopen is het een extra kostenpost. Slim slopen kost iets meer. Dan scheelt hem in zijn portemonnee, terwijl het resultaat uiteindelijk de gemeenschap toekomt omdat meer materiaal hergebruikt kan worden dat vervolgens weer goed is om binnen het carbon budget te blijven. Er zijn nu echter wel bedrijven die aantonen dat het kan en er een business model van weten te maken, we gaan dus de langzaam de goede kant op.”
Wat moet er gebeuren om een doorbraak te forceren in het gebruik van biobased en urban mining?
“Het allerbeste is als er in de wet een maximum uitstoot van 200 kilo CO2-eq. per vierkante meter wordt vastgelegd. Dat zou de ultieme oplossing zijn. Dan zijn we er. Maar ik zie dat niet zo snel gebeuren in ons polderland.”
“Second best is als publieke opdrachtgevers van maatschappelijk vastgoed bij de aanbesteding eisen stellen aan de CO2 uitstoot. Voldoe je als bouwer niet aan deze eis, loop je de opdracht mis. Bovendien wil een belegger of woningbouwcorporatie aan de buitenwereld laten zien: mijn portefeuille is OK. Ze hebben er ook geen belang bij door Milieudefensie gedagvaard te worden omdat ze zich niet houden aan de Klimaatdoelstelling. Het levert in ieder geval imagoverlies op. In gesprekken met directies valt me elke keer op dat ze het snappen, ze zijn er ontvankelijk voor.”
Dan hebben we nog de groep commerciële vastgoedontwikkelaars die voor het geld gaan. Die moet je beetje bang maken, zeggen dat ze sowieso gedagvaard worden als ze kwistig met de grondstoffen omgaan zonder zich rekenschap te geven van de klimaatgevolgen.”
Hoe hoopvol ben je?
Moet er eerst echt een klimaatramp over ons heenkomen voordat we massaal in beweging komen? Eind jaren zestig van de vorige eeuw hadden we de Club van Rome die waarschuwde voor wat er nu gebeurt. Zestig jaar geleden. We hebben heel veel tijd verprutst, en onze tijd is nu bijna op. Dat neemt niet weg dat we nog steeds op een pad zitten dat we het tij nog kunnen keren. Maar dan moeten we wel nú aan de slag: met heel veel, maar ook met biobased bouwen en urban mining.”Futurebuild Digital | 26 april
Dinsdag 26 april aanstaande gaan professionals uit de bouw, vastgoed en corporatiesector online praten over de toekomst van biobased materials en urban mining tijdens Futurebuild Digital.
Bekijk hier het hele programma
